Lekcia č. 3

Лекція 3 – Lekcia 3
 
То є Івана
 
Марко: Там є Марта і єй приятелька Івана. Агой, Марто. Агой, Івано.
Марта: Агойте.
Івана: Чауте.
Марта: Янку, тото є моя приятелька Івана Скыбова. Бываме вєдно на ізбі.
Янко: Агой, Івано, я єм Янко.
Івана: Тїшить ня.
Янко: Скады єсь, Івано?
Івана: Я з Україны. А ты?
Янко: Я зо Сербії. Што робиш на Словакії? Штудуєш або робиш?
Івана: Гей, штудую языкы. А ты?
Янко: В Сербії штудую журналістіку а ту ся учу русиньскый язык.
Івана: Знаєш ай словацькый язык?
Янко: Нї. Розумлю по словацькы, але не говорю. А ты?
Івана: Я тыж.
 
Особны містоназывникы – Osobné zámená
 

Сінґулар - Singulár	Плурал - Plurál
Я	Мы
Ты	Вы
Він – Она - Оно	Они

 
Склонёваняособныхмістоназывників–Skloňovanie osobných zámen
 

Пад – Pád	Перша особа – Єд. ч.	Перша особа – Мн. ч.	Друга особа – Єд. ч.	Друга особа – Мн. ч.	Третя особа – Єд. ч. – Муж. род	Третя особа – Єд. ч. – Жен. род	Третя особа – Єд. ч. – Сер. род	Третя особа - Множ. Чісло – вшыткы роды
Н.	я	мы	ты	вы	він	она	оно	они
Ґ.	мене / ня	нас	тебе / тя	вас	нёго / єго / го	нёй/єй	нёго/ёго/го	них/їх
Д.	менї / мі	нам	тобі / ті	вам	нёму / єму / му	нїй/їй/єй	нёму/ёму/му	ним/їм
А.	мене / ня	нас	тебе / тя	вас	нёго / єго / го	ню/єй/ї	нёго/ёго/го	них/їх
Л.	менї / мі	нас	тобі	вас	нїм	нїй	нїм	них
І.	мнов	нами	тобов	вами	ним	нёв	ним	нима

*Špecifickým znakom rusínskych osobných zámen sú skrátené formy v genitíve a akuzatíve jednotného čísla. Sú to tieto skrátené formy: мене – ня менї – мі; тебе – тя; тобі – ті; себе – ся; собі – сі; ёго – го; ёму – му. Príklady fungovania týchto skrátených foriem: не вiдїв ня, обышoв тя,принuсь мі, дaй му.
 
Часослово „быти“ в теперїшнїм часї – Sloveso „byť“ v prítomnom čase
 
Я Русин быв, єм і буду – takto by zneli v súčasnom kodifikovanom jazyku slová Alexandra Duchnoviča z básne, ktorá sa neskôr stala hymnou Rusínov. Tak, ako aj v iných jazykoch je základným a dôležitým slovesom sloveso „byť“ – „быти“. Ukážeme si, ako sa toto sloveso časuje v prítomnom čase.
 

Сінґлулар – Singulár	Плурал – Plurál
(я) єм	(мы) сьме
(ты) єсь	(вы) сьте
(він, она, оно) є	(они) суть

 
Задачі – Úlohy
 
Доповнийте особны містоназывникы. – Doplňte osobné zámená.
 
1.      Пане Сухый, ........... сьте із Словакії?
2.      Марку, ........... штудуєш, або робиш?
3.      Івано і Марто, ........... бісїдуєте по русиньскы?
4.      Гей, ........... єм учітелька.
5.      Нї, ........... не сьме учітелї.
 
Доповнийте правилны формы часослова быти в теперїшнїм часї. – Doplňte správne formy slovesa „byť“ v prítomnom čase.
 
1.      Янко ........................................................ штудент.
2.      Скады ..........................................................., Янку?
3.      Вы .............................................. тоты штуденты?
4.      Марта і Івана ............................................. дома.
 
Зміньте речіня так, жебы сьте місто куртых форм особных містоназывників могли вжыти повны – Zmeňte vety tak, aby ste namiesto krátkych foriem osobných zámen mohli použiť plné formy.
 
1.      Знаю го. –  ...........................................................................................................
2.      Дарую ті. – ..........................................................................................................
3.      Дає мі квітку. – ..................................................................................................
4.      Пишу ї писмо. – .................................................................................................
 
Ключ к задачам: - Kľúč k úlohám:
 
1.      1. вы   2. ты    3. вы   4. я      5. мы
2.      1. є      2. єсь              3. сьте            4. Суть
3.      1. Ёго знаю.   2. Тобі дарую.           3. Менї дає квітку.    4. Її пишу писмо

Kurz rusínskeho jazyka je pripravovaný podľa učebnice - Доц. ПгДр. Анна Плїшкова, ПгД.
ПгДр. Кветослава Копорова: Русиньскый язык про зачаточників, Словеньска асоціація русиньскых орґанізацій – Русин і Народны новинкы, Пряшів 2011


Autor: Peter Medviď


> späť

---